И.Я. Яковлев ҫуралнӑранпа 160 ҫул ҫитнине уявламалли кун ҫывхарсах пырать, уйӑх та юлмарӗ ӗнтӗ.
Пирӗн сайт та ку уява хатӗрленет. Нумай пулмасть пирӗн сайтра Эдурад Фоминӑн «Чи хитре чӗлхе» кӗнеки вырнаҫрӗ. Кӗнекине Эдурад питӗ лайӑх ҫырнӑ, шыв юхнӑ евӗр вуланать. Енчен те эсир чӑваш чӗлхине вӗренетӗр пулсан, е сирӗн чӗлхе самаях пӑсӑлнӑ пулсан — ку кӗнекепе паллашма сӗнетпӗр. Унта кулленхи пурнӑҫра тӗл пулакан йӑнӑшсене илсе кӑтартнӑ, чӗлхепе ҫыхӑннӑ пулӑмсене уҫса панӑ.
Ну епле, вулар-и?
Ака уйӑхӗн 1-5-мӗшӗсенче Чӑваш Республикинчи вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви тата Чӑваш чӗлхин инҫет вӗрентӳ центрӗ И.Я. Яковлев ҫуралнӑранпа 160 ҫул ҫитнӗ ятпа интернет-олимпиада ирттереҫҫӗ. Олимпиадӑна 9-11 класра вӗренекенсем хутшӑнма пултараҫҫӗ.
Интернет-олимпиадӑна И. Я. Яковлев пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлне тӗпчес ӗҫе ачасене явӑҫтарас, вӗсене чӑваш халӑх тата чӗлхин историйӗпе интереслентерес тата интернет технологисемпе туллинрех усӑ курма хӑнӑхтарас тӗллевсемпе йӗркеленӗ.
Олимпиада ыйтӑвӗсене интернетри http://pedkanash.chuvash.org сайтра ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче вырнаҫтараҫҫӗ. Пӗтӗмпе вунӑ ыйту пулать. Вӗсен тулли хуравӗсене ака уйӑхӗн 6-мӗшӗччен civmih2@narod.ru адреспа электрон ҫыру ҫумне ҫыпӑҫтарнӑ файл пек йышӑнаҫҫӗ.
9-пе 11-мӗш классенчи вӗренекенсем, ӑнӑҫу сире сунатпӑр!
| ПУШ | 17 |
Чӑваш наци конгресӗ сӗннипе унӑн хастарӗсем пуш уйӑхӗн 13-мӗшӗнче халӑх аталанӑвӗшӗн, пуласлӑхӗшӗн уйрӑмах витӗм кӳрсе ӗҫлекен влаҫ тытӑмӗн пайӗсемпе — Чӑваш Республикин Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен, информаци политикин тата архив ӗҫӗн, вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин, экономика аталанӑвӗн, суту-илӳ министрӗсемпе Н.И. Володинӑпа, Г.П. Черновӑпа, И.Б. Моторинпа ӗҫлӗ тӗлпулу ирттернӗ. «Ҫавра сӗтел » хушшинчи калаҫӑва Чӑваш Республикин вице-президенчӗ, культура министрӗ Н.И. Володина уҫнӑ тата ертсе пынӑ. Тӗп сӑмах ытларах Николай Егоров профессорӑн «Хыпар» хаҫатра пичетленнӗ «Чӗлхе пур чухне — халӑх пур» статьи пирки пынӑ. Калаҫӑва хутшӑннӑ май Галина Чернова, Иван Моторин министрсем, Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ Геннадий Архипов, «Хыпар» Издательство ҫурчӗн тӗп директорӗ-тӗп редакторӗ Алексей Леонтьев, ЧНК Ваттисен канашӗн пуҫлӑхӗ Анатолий Кипеч, ЧНК вице-президенчӗ Валентин Абрамов, Никифор Наумов ӑсчах, статья авторӗ Николай Егоров профессор (Admin: ӑна хӑйне унта чӗнмен пек сас-хура пур.
Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче чӑваш халӑхне ҫутта кӑлараканӑмӑр Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑранпа 160 ҫул ҫитет. Тӑван чӗлхе аталанӑвӗшӗн, чӑваш халӑхӗшӗн ҫав тери пысӑк ӗҫсем туса хӑварнӑ вӑл. Иван Яковлевич кашни чӑвашшӑн Турӑ вырӑнӗнче. «Нарӑсӑн 21-мӗшӗнче Пӗтӗм тӗнчери тӑван чӗлхе кунне паллӑ тунӑ май хамӑр халӑха хут вӗрентес тесе вӑй-халне шеллемен аслӑ ҫыннӑмӑра И.Я.Яковлева халалласа викторина ирттерес терӗмӗр» — тесе палартаҫҫӗ суварҫӑсем. Кӑмӑл тӑвакансем пурте хутшӑнма пултараҫҫӗ унта. Пур ыйту ҫине те тӗп-тӗрӗс хуравланисене «Сувар» хаҫат редакцийӗнчен парнесем кӗтеҫҫӗ. Чи хастар шкула редакцин Тав хучӗпе ятарлӑ парни кӗтеҫҫӗ.
«Сувар» редакцийӗ викторина хуравӗсене акан 20-мӗшӗччен йышӑнать, И.Я.Яковлев ҫуралнӑ кунӗ тӗлне пӗтӗмлетме шутлать. Хуравсене почта урлӑ ярас пулсан конверт ҫине «Викторинӑна» тесе ҫырма ан манӑр. Хӑвӑрӑн ятӑра, хушаматӑра, адресӑра, хӑш шкулта, миҫемӗш класра вӗреннине (е ӗҫленине) палӑртма ан манӑр. Ҫавӑн пекех викторина хуравӗсене «Суварӑн» электронлӑ адресӗпе те ярса пама пултаратӑр: suvar@mail.
Ҫапла, паян, нарӑсӑн 21-мӗшӗнче, пӗтӗм тӗнче тӑван чӗлхе кунне палӑртать. Пирӗншӗн, чӑвашсемшӗн, паллах тӑван чӗлхе вырӑнӗнче чӑваш чӗлхи шутланать.
Ку уява 1999 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче ЮНЕСКОн 30-мӗш тӗп конференцийӗнче палӑртма йышӑннӑ. 2000 ҫулта вара ӑна пӗрремеш хут уявланӑ. Уяв тӗллевӗ — тӗрлӗ чӗлхелӗхе тата тӗрлӗ културӑлӑха упрасси. ЮНЕСКО палӑртнӑ тӑрӑх ҫитес вӑхӑтра тӗнчери 6 пин чӗлхерен ҫурри пӗтме пултарать. Ку уява ПНОн Тӗп Ассемблейи те ҫирӗплетнӗ (Α/RES/56/262-мӗш резолюци).
Шел те, Чӑваш Ен администрацийӗн сайтӗнче ку уяв пирки пӗлмеҫҫӗ пулас...
Питер хулинче чӑвашла вӗрентекен вырсарни шкулӗ уҫӑлни ҫинчен пире пӗлтерчӗҫ. Пӗрремӗш урок кӑрлачӑн 13-мӗшӗнче иртнӗ, ӑна Игнатова В.В. ирттернӗ. Пӗрремӗш урокра чӑваш алфавитне пӑхса тухнӑ, вырӑс чӗлхинче тӗл пулман сасӑсене тата хӑш-пӗр сӑмахсене вӗреннӗ. Тата ҫакна каласа хӑварма пулать: чи ватӑ вӗренекене 45 ҫул, чи кӗҫӗннине — 16 ҫул пулнӑ. Кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче 2-мӗш урок иртнӗ.
Чӑвашла вӗренес кӑмӑл пур пулсан (911) 781-48-19 инҫесаспа шӑнкӑравлама, е gilded.youth@gmail.com электрон адресӗпе ҫыхӑнма пулать. Уроксем А.С. Грибоедов ячӗллӗ вулавӑшра кашни вырсарникун тӳлевсӗр иртеҫҫӗ.
Chuvash.Org пӗрлӗх вырсарни урокӗсене ирттерме пуҫланӑшӑн савӑнать, ӗҫе пурнӑҫлама ӑнӑҫу сунать!
Ҫапла, паян орфографине тӗрӗслемелли хатӗрӗн 1-мӗш верси кун ҫути курчӗ! Темиҫе ҫын тӑрӑшнипе вӑл хатӗрленсе ҫитрӗ ҫитрех!
Аса илер-ха унӑн кун-ҫулне. Сӑмахсарӑн пӗрремӗш пайне «Сувар» хаҫат ӗҫченӗсем хатӗрленӗ (унта 12 пин патнелле сӑмахчӗ, М саспалли таран кӗртнӗччӗ). Унта паллах сӑмахӗсем кӑна пулса, вӗсене ушкӑнласа тухманччӗ. Пирӗн ӗҫӗн тепӗр пысӑк пайӗ — Скворцовӑн чӑвашла-вырӑсла сӑмахсарне сканерласа текстне уйӑрса илни. Ку ӗҫе Игорь Алексеев хатӗрлерӗ. Вӑл хатӗрленӗ сӑмахсара каярах Кир йӑнӑшсенчен самай тасатрӗ. Чи юлашки, пысӑк пайне, Николай Плотников турӗ — вӑл ҫак икӗ сӑмахсара пухса пӗрлештерчӗ, сӑмахсене ушкӑнласа тухрӗ, аффикссен файлне ӑсталарӗ. Паллах, ыттисем те ку ӗҫӗ каштаххӑн пулӑшрӗҫ — ҫапла май ҫак сӑмахсар пулса тӑчӗ те.
Хальхи верси ятарласа илмен текстӑн 90% ытла пӗлет. Тӗрӗсленӗ чухне, паллах, ӑна шанса тӑмалла мар, анчах та нумай йӑнӑшсене вал кӑтартма пултарать.
Сӑмахсар хальлӗхе OpenOffice.org офис программинче кӑна ӗҫлет. Ҫитес вӑхӑтра ӑна Mozilla Firefox браузерпа ӗҫлеме вӗрентесшӗн.
Сӑмахсарӑн юлашки версисене эсир ятарласа хатӗрленӗ сайтра тупма пултаратӑр: http://hunspell.
Тутарстанпа Ульяновск облаҫӗнчи чӑваш чӗлхи вӗрентӳҫисем чӑмӑртанса ӗҫлеме тӗв турӗҫ.
Юпа уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Тутарстанри Теччӗ районӗнче – Кӑнна Кушкинчи вӑтам шкулта – икӗ регионти тӑван чӗлхемӗре вӗрентекенсен конференцийӗ иртрӗ. Унта Ульяновск облаҫӗнчен – 17, Теччӗ районӗнчен – 15 вӗрентӳҫӗ хутшӑнчӗҫ. Конференцин тӗп теми – “И.Я. Яковлев еткерлӗхe тата хальхи шкул”.
Конференцие йӗркелекенсем – облаҫри вӗрентӳ департаменчӗ, УОЧНКА тата Теччӗ районӗн вӗрентӳ уйрӑмӗ.
Ҫула тухас умӗн Чӗмпӗр Ен вӗрентӳҫисем Аслӑ Патриархӑмӑр палӑкӗ умне чӗрӗ чечексем хучӗҫ. Палӑртни лайӑх пурнӑҫлантӑр тесе авалхи йӑлапа И.Я. Яковлевран пил илчӗҫ.
Иван Яковлевич ҫӗрӗ хӑнасене яланхи пекех ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илчӗ. Малтанах вӗрентӳҫӗсене ял администрацин пуҫлӑхӗ С.
Ӗнер, авӑн уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Европӑри Чӗлхесен кунӗнче Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче «Чӑваш чӗлхи аталанӑвӗн ҫивӗч ыйтӑвӗсем» конференци иртрӗ.
Конференци 10 сехетре А.П. Хусанкай уҫнипе пуҫланчӗ. Чи малтан, докладҫӑсене сӑмах париччен, Кириллова Н.М. паллӑ чӑваш ҫыннисен сӑввисене вуласа пачӗ.
Чи пӗрремӗш доклада ЧПГӐИн ӑслӑлӑх ӗҫтешӗ, филологи тухтӑрӗ Егоров Н.И. вуласа пачӗ. Вӑл паянхи чӑваш чӗлхи пирки каласа пачӗ. Ун хыҫҫӑн сӑмах Скворцов М.И. илчӗ, сӑмахсарсене хатӗрлесси пирки каласа пачӗ. Абрамов В.А. доклачӗ хыҫҫӑн вара лару-тӑру ытла япӑхланса кайманни палӑрчӗ. Малалла докладҫӑсем кӑсӑк технологисем ҫинчен каласа пачӗҫ — интертетелти сайтсем, кодлӑхсемпе шрифтсем, тӗрӗс ҫырнине тӗрӗслемелли мел, Медиавики пирки. Ҫавӑн пекех итлекенсем онимсем, библиографи списокӗ, литература чӗлхи, реклама, чарӑнусен чӑвашла ячӗсем пирки те нумай пӗлчӗҫ.
Ҫурла уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Википедин чӑваш уйрӑмӗ 6 пинлӗ чикӗрен иртсе кайрӗ. 6 пинӗмӗш статья Павлов Николай Степанович (литературовед ҫинчен) пулса тӑнӑ.
Халӗ пирӗн уйрӑм 252 чӗлхе уйрӑмӗсен хушшинче 87-мӗш вырӑн йышӑнать. Тӗрӗк чӗлхисем хушшинче вара — 3-мӗш вырӑнта (10 уйрӑм хушшинче).
Кунсерен чӑваш уйрӑмӗ 5-10 ҫӗнӗ статьяпа пуянланать, пур статьясем лайӑхланса, пуянланса пыраҫҫӗ. Википедине тултарма PCode, Viktor, Chavash хутшӑнакансем самай пулӑшаҫҫӗ.
Википедин чӑваш уйрӑмӗнче эсир чӑвашсен историйӗпе, паллӑ ҫыннисемпе, ял-хулисемпе паллашма пултаратӑр. Унсӑр пуҫне ытти енлӗ информаципе те паллашма пулать — тӗнчен пур кетесри те хуласемпе, тӗрлӗ тапхӑрти историпе (чӑвашсемпе ҫыхӑнман пулсан та), ҫынсемпе.
Кӗрсе курӑр, паллашӑр! Унсӑр пуҫне сирӗн пулӑшӑва кӗтетпӗр — ҫырмалли, тултармалли тата тикӗслетмелли пайтах! Пурин валли те ӗҫ тупӑнӗ!
+4.3 °C